W wielu krajach prowadzone są dyskusje i badania naukowe nad ustaleniem optymalnego wieku dla rozpoczęcia nauki szkolnej. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie : w jakim wieku dziecko powinno rozpoczynać szkołę; ponieważ organizacja szkoły i jej wymagania programowe są w różnych krajach bardzo zróżnicowane.
Stefan Szuman uważa za dojrzałe do podjęcia nauki szkolnej dziecko, które osiągnęło taki stopień rozwoju umysłowego, społeczno-moralnego oraz fizycznego, jaki umożliwi mu przystosowanie do wymagań szkoły i kontynuowanie z powodzeniem nauki w klasie I. Dziecko, które osiąga powodzenie w nauce jest wrażliwe i podatne na naukę szkolną.
W początkowym okresie badań nad dojrzałością szkolną za najważniejsze jej kryterium uznawano kryterium intelektualne. Jednakże okazało się , że nawet wysokie wyniki w testach inteligencji nie gwarantują powodzenia w nauce. Powodzenie w szkole zależy także od innych czynników, takich jak zdolność do koncentracji, pamięć, spostrzegawczość, trwałość skupienia uwagi.
Dziecko wstępujące do szkoły powinno umieć podporządkować się dyscyplinie szkolnej i być na tyle samodzielne, aby radzić sobie w szkole. A więc powinno trafić do klasy, ubrać się i rozebrać, nie gubić przyborów szkolnych. Nie jest dojrzałe do szkoły dziecko, które nie potrafi nawiązywać kontaktów z rówieśnikami, płacze przy każdym rozstaniu z matką i codziennie odmawia pójścia do szkoły. Brakiem dojrzałości społecznej i emocjonalnej cechują się najczęściej dzieci rozpieszczone, które nie uczęszczały do przedszkola lub wychowywane były z dala od rówieśników. Dzieci niedojrzałe emocjonalnie i społecznie nie potrafią często, mimo prawidłowego rozwoju umysłowego, przystosować się do wymagań szkoły. Od pierwszych chwil pobytu w niej doznają różnego rodzaju porażek i niepowodzeń, zniechęcają się do nauki, a ich stosunek do szkoły staje się negatywny.
Dojrzałość fizyczna polega na osiągnięciu przez dziecko prawidłowego, w stosunku do wieku metrykalnego, rozwoju organizmu. Brak dojrzałości fizycznej wypływa z przebytych chorób, wrodzonych wad, czy też złych warunków środowiskowych. Dzieci wątłe, chorowite oraz te, które gorzej widzą czy słyszą, mogą mieć pewne trudności w przystosowaniu się do warunków szkoły.
Sylwetkę dziecka 7–letniego dojrzałego do podjęcia nauki szkolnej można scharakteryzować w następujący sposób:
- jest wystarczająco na swój wiek rozwinięte fizycznie i ruchowo, przy czym opanowało już w pewnej mierze precyzyjne ruchy rąk i palców, niezbędne przy pisaniu; - posiada dość duży zasób wiedzy o świecie i orientację w bliższym otoczeniu; - potrafi porozumiewać się z dorosłymi i rówieśnikami za pomocą mowy potocznej zrozumiałej dla jego słuchaczy; - jest zdolne do działania intencjonalnego, tj. podejmuje czynności zmierzające do określonego celu i wykonuje je do końca; - przejawia w swym zachowaniu pewien stopień uspołecznienia, tj. liczy się nie tylko z własnymi chęciami i życzeniami, lecz także uwzględnia życzenia rówieśników, potrafi z kolegami zgodnie współpracować i podtrzymywać z nimi przyjazne kontakty, jak również wykonuje polecenia dorosłych, skierowane do całej grupy dzieci; - jest zdolne opanować swoje emocje, a więc powściągać gniew, złość, lęk i obawę, a w każdym razie nie uzewnętrznia gwałtownie i niepohamowanie swych stanów uczuciowych.
Stosując różne metody badania dojrzałości szkolnej, a także przeprowadzając badania lekarskie można ustalić, czy dziecko podoła wymaganiom szkoły. Jeśli uzna się, że tak nie jest, można je odroczyć od obowiązku szkolnego za zgodą rodziców i poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Nie każde dziecko więc, które skończy siedem lat, kwalifikuje się do rozpoczęcia nauki w szkole. Bywa tak, że dziecko sześcioletnie jest w pełni dojrzałe do pójścia do szkoły. Posiada naturalny pęd do wiedzy, poznawania świata, do uczenia się.
Dlatego też niezmiernie ważna jest obserwacja dziecka przez rodziców i nauczycieli, którzy współpracują razem dla dobra dziecka. To głównie od nich zależy bowiem dobro dziecka, a także przyszłe losy jego kariery szkolnej. O tym czy dziecko pójdzie do szkoły mimo braku dojrzałości szkolnej, czy zostanie odroczone, zawsze decydują rodzice, po zasięgnięciu opinii pedagoga oraz psychologa. Ą to trudne decyzje, które muszą być poprzedzone rzetelną diagnozą dziecka, pozwalającą określić jego dojrzałość umysłową, fizyczną, społeczną i emocjonalną.
Pójście dziecka do szkoły jest ważnym wydarzeniem nie tylko dla dziecka, ale również dla jego rodziców, którzy z niepokojem myślą o najbliższej nauce swojego dziecka. Swoje dziecko widzą jako dobrego ucznia, który osiąga sukcesy w szkole, jest chwalone, wyróżniane i nagradzane. Rodzice dzieci, które niebawem rozpoczną naukę szkolną, powinni pamiętać, że o tym, jak dziecko będzie sobie radziło w szkole, decyduje już siedem pierwszych lat jego życia.
Autor : mgr Anna Wyrodek Szkoła Podstawowa nr 1 w Pilicy
Bibliografia - Maria Przetacznik-Gierowska, Grażyna Makiełło-Jarża: Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. - Szuman S.: O dojrzałości szkolnej dzieci siedmioletnich ,,Nowa Szkoła” - Tyszkowa M.: Czynniki determinujące pracę szkolną dziecka. - Wilgocka-Okoń B.: O badaniu dojrzałości szkolnej.
|